Viooltje

De familie van de viooltjes (Botanische naam violaceae) heeft vele leden. Alle informatie over de vrolijke bloeier lees je hier:

• Welke verschillende soorten zijn er allemaal?
• Hoe verzorg je viooltjes?
• Snoeien
• Zaaien
• Toepassingen in producten
• Weetjes

De prachtige meerkleurige bloemen van het viooltje bestaan uit twee tot vier omhoog gerichte kroonblaadjes, afhankelijk van de soort, waarbij de twee buitenste blaadjes over de twee binnenste heen liggen, en een groot kroonblad naar onderen gericht. Vaak hebben de bovenste kroonblaadjes een iets andere kleur dan het onderste blad en is het hart van de bloem geel.

In het wild kun je op de meest onverwachte plekken kleinbloemige viooltjes vinden; in de duinen, aan akkerranden, in het bos, in de berm of in een weiland. Ze komen algemeen voor in Nederland, maar niet in groten getale. Het voelt daardoor elke keer weer als een cadeautje als je er eentje ziet staan. 

Welke verschillende soorten zijn er allemaal?

Winter- en zomersoorten

De violen zijn bloemen die je het hele jaar tegenkomt. Zo breng je kleur aan in de tuin met een mooie pot winterviolen, maar is het ook in de zomermaanden genieten van deze prachtige bloeier. Dit is afhankelijk van de soort.

Alle combinaties mogelijk

Bij bloemisten en tuincentra kom je veel verschillende soorten tegen in de meest uiteenlopende, fantastische kleurencombinaties.

De planten worden vooral toegepast in plantenbakken en als borderplanten. Ze kunnen in pot of in de border gecombineerd worden met de helleborus, akelei of schuimbloem.

Hoe verzorg je viooltjes?

Het viooltje is bij uitstek geschikt voor gebruik in bloembakken en als perk- of borderplant. Hij heeft een voedselrijke, goed gedraineerde vochtige grond nodig. Het Maartse viooltje wil graag wat schaduw, maar de andere soorten willen graag in het zonnetje staan.

Viooltjes kun je het hele jaar door planten afhankelijk van de soort kies je het juiste moment. Wil je van de zomer genieten van de prachtige bloemen dan zul je in het voorjaar moeten starten met poten. De viooltjes hebben een plantafstand van ongeveer 20 cm nodig, en kunnen zich sterk uitzaaien.

De winterviolen poot je in september. Op een plek in de halfschaduw kan de plant het beste de winterkou doorstaan. Geeft de viooltjes wanneer het droog is in het najaar nog regelmatig water, maar doe dit niet bij temperaturen rond het vriespunt. Heb je de plantjes in een pot gepoot? Zorg er dan voor dat er drainagegaten in de pot zitten, zodat overtollig water weg kan en de bloemen en pot niet kapot kunnen vriezen.

Snoeien

Je hoeft violen niet te snoeien, maar het is om twee redenen verstandig om de dode bloemen direct weg te knippen. Ten eerste zal het viooltje nog meer haar best doen om bloemen te laten bloeien, en ten tweede verklein je de kans dat door zaadvorming straks je hele tuin één viooltjeszee zal zijn.

Zaaien

Het bovenstaande geeft het al aan; je kunt het viooltje ook zaaien. In het najaar kun je ze in kleine potjes zaaien en op een koele plek opkweken. Het zijn geen moeilijke planten en ze hebben weinig verzorging nodig, laat het zaad alleen niet uitdrogen. In het voorjaar kun je ze uitplanten in je tuin en dan is het wachten op de eerste vrolijkgekleurde bloemen.

Toepassingen in producten

Viooltjes zijn enorm veelzijdig. Ze worden bijvoorbeeld al eeuwen toegepast als parfum. Met name het Maartse viooltje, die de sterkste geur heeft, wordt hiervoor gekweekt. Grasse (Zuid-Frankrijk) staat bekend om de teelt van violen.

De bloemen van viooltjes ruiken bloemig, poederig, beetje iris-achtig, zacht en lichtzoet. Het blad ruikt meer naar iris, aarde-achtig, en het geeft een fris accent aan parfums.

Eetbare viooltjes

In Frankrijk, in de streek rond Toulouse, zijn violettes, snoepjes met viooltjessmaak, een echt streekproduct. Ook wordt er heerlijke viooltjessiroop gemaakt.

Probeer eens een infuus (kruidenthee) te maken met driekleurig viooltje, rode klaver en berkenblad, en deze als kompres te gebruiken bij acne of andere huidinfecties (je kunt het ook drinken, viooltjes hebben een heerlijk zachte smaak). Bij hoesten kun je het driekleurig viooltje combineren met tijm en een grote klaproos als avondthee. Je zult niet alleen minder hoestprikkels hebben, maar het heeft ook nog een licht slaapopwekkend effect.

Drogen

Als je een creatieve bui hebt, dan kun je prachtige wenskaarten of schilderijen maken met de gedroogde bloemen. Leg een viooltje tussen twee schutbladen in een dik boek, of maak zelf een mooie houten bloemenpers. Na een paar weken is het viooltje mooi gedroogd en kun je hem gebruiken in composities voor bijvoorbeeld een mandala of een wenskaart. Laat je fantasie hierin de vrije loop! Lees meer over het drogen van bloemen

Weetjes

Het viooltje komt vaak terug in de literatuur. Het is daarbij niet altijd duidelijk welk viooltje er bedoeld wordt.

Het viooltje speelde bijvoorbeeld een rol in Shakespeare’s ‘A Midsummernight’s Dream’, waarin Oberon de elfenkoning een liefdesdrankje brouwde van het viooltje, om zijn vrouw verliefd te laten worden.